ΔΕΠΥ : Πρώιμα σημάδια σε παιδιά

ΔΕΠΥ είναι η  Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας και αποτελεί μία από τις πιο συχνές νευροαναπτυξιακές διαταραχές στα παιδιά. Επηρεάζει την ικανότητά τους να συγκεντρώνονται, να ελέγχουν τις παρορμήσεις και να διαχειρίζονται υπερκινητικές συμπεριφορές. Η αναγνώριση των πρώιμων σημείων της ΔΕΠΥ στα παιδιά είναι ζωτικής σημασίας για την έγκαιρη παρέμβαση, η οποία μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματά τους.

Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς

Η αναγνώριση των πρώιμων σημείων της ΔΕΠΥ στα παιδιά μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας για την έγκαιρη παρέμβαση και υποστήριξη. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζουν συνήθως επίμονα σημάδια απροσεξίας, υπερκινητικότητας και παρορμητικότητας που είναι πιο συχνά και σοβαρά από τους συνομηλίκους τους. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν δυσκολία συγκέντρωσης σε εργασίες, υπερβολική νευρικότητα ή κίνηση, πρόβλημα αναμονής της σειράς τους, λήθη σχετικά με τις καθημερινές δραστηριότητες και συχνή διακοπή των άλλων. Ενώ όλα τα παιδιά εμφανίζουν περιστασιακά αυτές τις συμπεριφορές, τα παιδιά με ΔΕΠΥ τις εμφανίζουν με συνέπεια σε διάφορα περιβάλλοντα, παρεμβαίνοντας συχνά στην ανάπτυξη και την καθημερινή τους λειτουργία. Ο έγκαιρος εντοπισμός αυτών των σημείων μπορεί να οδηγήσει σε σωστή αξιολόγηση, διάγνωση και ευεργετικές παρεμβάσεις που βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν στρατηγικές αντιμετώπισης, να βελτιώσουν τις ακαδημαϊκές επιδόσεις και να οικοδομήσουν υγιέστερες σχέσεις με την οικογένεια και τους συνομηλίκους. Εάν παρατηρήσετε αυτά τα μοτίβα στο παιδί σας,επικοινωνήστε  μ’έναν ειδικό ψυχικής υγείας που μπορεί να σας παρέχει καθοδήγηση σχετικά με τα επόμενα βήματα και τις κατάλληλες επιλογές υποστήριξης.

Πρώιμα σημάδια της ΔΕΠΥ στα παιδιά: Βασικοί δείκτες για τους γονείς

Η αναγνώριση των πρώιμων σημείων  στα παιδιά είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί ότι λαμβάνουν έγκαιρη υποστήριξη και παρέμβαση. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν συνήθως συγκεκριμένα πρότυπα συμπεριφοράς που υπερβαίνουν τη φυσιολογική παιδική ενεργητικότητα ή την περιστασιακή απροσεξία. Οι γονείς μπορεί να παρατηρήσουν ότι το παιδί τους δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή του σε εργασίες, αποσπάται εύκολα η προσοχή του ή παρουσιάζει δυσκολία να ακολουθήσει οδηγίες πολλαπλών βημάτων. Η υπερκινητικότητα εκδηλώνεται συχνά ως υπερβολική κίνηση, νευρικότητα ή αδυναμία να παραμείνει καθιστό όταν είναι απαραίτητο. Οι παρορμητικές συμπεριφορές μπορεί να περιλαμβάνουν τη διακοπή συνομιλιών, το πρόβλημα να περιμένουν τη σειρά τους ή να ενεργούν χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες. Αυτά τα πρώιμα σημάδια  στα παιδιά εμφανίζονται συνήθως πριν από την ηλικία των 12 ετών και επιμένουν σε διάφορα περιβάλλοντα, όπως το σπίτι, το σχολείο και το κοινωνικό περιβάλλον. Χωρίς την κατάλληλη αναγνώριση και υποστήριξη, τα παιδιά με ΔΕΠΥ μπορεί να αντιμετωπίσουν προκλήσεις στις ακαδημαϊκές επιδόσεις, τις κοινωνικές σχέσεις και την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης. Η έγκαιρη αναγνώριση επιτρέπει στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς να εφαρμόσουν αποτελεσματικές στρατηγικές που βοηθούν αυτά τα παιδιά να αξιοποιήσουν τη φυσική τους δημιουργικότητα και ενέργεια, αναπτύσσοντας παράλληλα τις δεξιότητες που απαιτούνται για την επιτυχή διαχείριση των συμπτωμάτων τους.

Συνήθη πρώιμα σημάδια της ΔΕΠΥ στα παιδιά

Τα συμπτώματα κατηγοριοποιούνται σε τρεις κύριους τύπους: απροσεξία, υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα. Ενώ είναι φυσιολογικό για τα παιδιά να εμφανίζουν κάποιες από αυτές τις συμπεριφορές περιστασιακά, τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται σταθερά με αυτά τα συμπτώματα σε πολλαπλά επίπεδα της ζωής τους (σπίτι, σχολείο και κοινωνικές αλληλεπιδράσεις).

Συμπτώματα απροσεξίας στη ΔΕΠΥ

Τα παιδιά με τον απρόσεκτο τύπο  συχνά δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν, να οργανωθούν και να ακολουθήσουν οδηγίες. Αυτές οι δυσκολίες μπορεί να επηρεάσουν τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις και την ικανότητά τους να ολοκληρώνουν καθημερινές εργασίες. Μερικά από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα απροσεξίας περιλαμβάνουν:

• Δυσκολεύεται να δώσει προσοχή στις λεπτομέρειες: Τα παιδιά με ΔΕΠΥ συχνά παραβλέπουν μικρές λεπτομέρειες στις σχολικές εργασίες, με αποτέλεσμα να κάνουν απρόσεκτα λάθη σε μαθηματικά προβλήματα, εργασίες ανάγνωσης ή ακόμη και όταν παίζουν παιχνίδια.
• Κάνει συχνά απρόσεκτα λάθη στις σχολικές εργασίες: Λόγω των δυσκολιών με τη συνεχή προσοχή, μπορεί να βιαστούν να διεκπεραιώσουν τις εργασίες, να διαβάσουν λάθος τις ερωτήσεις ή να ξεχάσουν να ολοκληρώσουν ορισμένα τμήματα της εργασίας τους.
• Δυσκολεύεται να ακολουθήσει τις οδηγίες: Ακόμα και όταν δίνονται σαφείς, βήμα προς βήμα οδηγίες, τα παιδιά με ΔΕΠΥ μπορεί να παραλείψουν βήματα, να ξεχάσουν τι ειπώθηκε ή να αποσπαστεί η προσοχή τους πριν ολοκληρώσουν μια εργασία.
• Αποφεύγει ή αντιπαθεί εργασίες που απαιτούν συνεχή συγκέντρωση: Δραστηριότητες που απαιτούν παρατεταμένη προσοχή, όπως το διάβασμα, το γράψιμο ή η επίλυση σύνθετων προβλημάτων, μπορεί να φαίνονται συντριπτικές και απογοητευτικές για τα παιδιά με ΔΕΠΥ. Μπορεί να χρονοτριβούν ή να εναλλάσσονται συχνά μεταξύ εργασιών χωρίς να τις ολοκληρώνουν.
• Συχνά ξεχνούν καθημερινές δραστηριότητες (π.χ. εργασία στο σπίτι, δουλειές): Η λήθη είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα . Ένα παιδί μπορεί να αφήσει την εργασία του στο σχολείο, να ξεχάσει να βουρτσίσει τα δόντια του ή να χάσει τα προσωπικά του αντικείμενα, όπως σακίδια και κουτιά φαγητού.
• Εύκολη απόσπαση της προσοχής από θορύβους ή εξωτερικά ερεθίσματα: Οι θόρυβοι στο παρασκήνιο, οι συνομιλίες ή ακόμη και οι μικροί οπτικοί περισπασμοί μπορεί να δυσκολέψουν το παιδί με ΔΕΠΥ να επικεντρωθεί σε μια μόνο εργασία.

Συμπτώματα υπερκινητικότητας στη ΔΕΠΥ

Η υπερκινητικότητα είναι ένα από τα πιο αξιοσημείωτα πρώιμα σημάδια   στα παιδιά, ειδικά σε περιβάλλοντα τάξης ή δομημένα περιβάλλοντα. Τα παιδιά αυτά συχνά παρουσιάζουν υπερβολική κίνηση και αδυναμία να μείνουν ακίνητα, ακόμη και όταν αναμένεται να παραμείνουν καθιστά. Τα συνήθη συμπτώματα υπερκινητικότητας περιλαμβάνουν:

• Συνεχώς τρεμοπαίζουν ή στριφογυρίζουν στο κάθισμά τους: Τα παιδιά με ΔΕΠΥ συχνά χτυπούν τα χέρια τους, κουνάνε τα πόδια τους ή παίζουν με μικρά αντικείμενα όταν προσπαθούν να συγκεντρωθούν.
• Τρέχουν ή σκαρφαλώνουν σε ακατάλληλες καταστάσεις: Μπορεί να δυσκολεύονται να παραμείνουν καθιστά κατά τη διάρκεια του μαθήματος ή να σκαρφαλώνουν σε έπιπλα, να τρέχουν σε εσωτερικούς χώρους ή να συμμετέχουν σε επικίνδυνες σωματικές δραστηριότητες χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες.
• Μιλούν υπερβολικά και δυνατά: Πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται με τον έλεγχο της έντασης του ήχου και μπορεί να μιλούν συνεχώς, να διακόπτουν συζητήσεις ή να δυσκολεύονται να πάρουν σειρά στις συζητήσεις.
• Δυσκολεύονται να παραμείνουν καθιστοί κατά τη διάρκεια των γευμάτων ή των δραστηριοτήτων της τάξης: Το να κάθεστε για μεγάλα χρονικά διαστήματα μπορεί να αποτελέσει πρόκληση. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ μπορεί να σηκώνονται συχνά, να αλλάζουν θέση ή να εγκαταλείπουν τη θέση τους κατά τη διάρκεια των μαθημάτων, των γευμάτων ή των οικογενειακών δραστηριοτήτων.
• Συμπεριφέρονται σαν να «οδηγούνται από ένα μοτέρ»: Πολλοί γονείς περιγράφουν τα υπερκινητικά παιδιά ως παιδιά που βρίσκονται συνεχώς σε κίνηση, μετακινούμενα από τη μία δραστηριότητα στην άλλη χωρίς να κάνουν παύσεις για να ξεκουραστούν.

Συμπτώματα παρορμητικότητας

Η παρορμητικότητα είναι ένα άλλο βασικό πρώιμο σημάδι της ΔΕΠΥ στα παιδιά, που επηρεάζει την ικανότητά τους να σκέφτονται πριν ενεργήσουν. Οι παρορμητικές συμπεριφορές μπορεί να οδηγήσουν σε πειθαρχικά ζητήματα στο σχολείο, συγκρούσεις με τους συνομηλίκους και ανησυχίες για την ασφάλεια. Ορισμένα κοινά συμπτώματα παρορμητικότητας περιλαμβάνουν:

• Διακόπτοντας συζητήσεις ή παιχνίδια: Τα παιδιά με ΔΕΠΥ συχνά μιλούν χωρίς σειρά, διακόπτουν συζητήσεις ή αναλαμβάνουν παιχνίδια, γεγονός που δυσκολεύει την οικοδόμηση θετικών κοινωνικών σχέσεων.
• Ενεργούν χωρίς να σκέφτονται τις συνέπειες: Μπορεί να αρπάξουν αντικείμενα χωρίς να ρωτήσουν, να τρέξουν στο δρόμο χωρίς να κοιτάξουν ή να εμπλακούν σε επικίνδυνες δραστηριότητες χωρίς να σκεφτούν τους κινδύνους.
• Δυσκολεύονται να περιμένουν τη σειρά τους στις δραστηριότητες: Το να παίρνουν σειρά σε ομαδικές δραστηριότητες, να περιμένουν στην ουρά ή να ακολουθούν τους δομημένους κανόνες της τάξης μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο.
• Να ξεστομίζουν απαντήσεις πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση: Στην τάξη, τα παιδιά με ΔΕΠΥ μπορεί να φωνάζουν απαντήσεις πριν κληθούν, γεγονός που δυσκολεύει την παρακολούθηση δομημένων μαθησιακών δραστηριοτήτων.

Πότε να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια για τη ΔΕΠΥ

Ενώ η περιστασιακή υπερκινητικότητα, η παρορμητικότητα ή η ξεχασιά είναι φυσιολογικά στα μικρά παιδιά, τα συνεχή και ενοχλητικά συμπτώματα μπορεί να υποδηλώνουν ΔΕΠΥ. Εάν ένα παιδί εμφανίζει πολλαπλά συμπτώματα σε διαφορετικά περιβάλλοντα (σπίτι, σχολείο και κοινωνικές αλληλεπιδράσεις) για περισσότερο από έξι μήνες, ίσως είναι καιρός να συμβουλευτείτε έναν παιδίατρο, ψυχολόγο ή ειδικό σε θέματα ΔΕΠΥ.

Σημάδια που δείχνουν ότι ένα παιδί μπορεί να χρειάζεται αξιο λόγηση της ΔΕΠΥ:

• Δυσκολία στην ολοκλήρωση των σχολικών εργασιών ή στην τήρηση των κανόνων της τάξης
• Συχνές πειθαρχικές ενέργειες στο σχολείο λόγω προβλημάτων συμπεριφοράς
• Αγωνίζεται να συνάψει ή να διατηρήσει φιλίες λόγω παρορμητικότητας
• Χρόνια ξεχασιά και αποδιοργάνωση που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή
• Υψηλά επίπεδα απογοήτευσης, συναισθηματικά ξεσπάσματα ή εναλλαγές της διάθεσης

Συμπτώματα υπερκινητικότητας

• Συνεχής νευρικότητα ή στριφογύρισμα στο κάθισμά τους
• Τρέχουν ή σκαρφαλώνουν σε ακατάλληλες καταστάσεις
• Μιλούν υπερβολικά και δυνατά
• Δυσκολεύεται να παραμείνει καθιστός κατά τη διάρκεια των γευμάτων ή των δραστηριοτήτων της τάξης
• Συμπεριφέρονται σαν να «οδηγούνται από κινητήρα»

Παρορμητικότητα

• Διακόπτει συζητήσεις ή παιχνίδια
• Ενεργεί χωρίς να σκέφτεται τις συνέπειες
• Δυσκολεύεται να περιμένουν τη σειρά τους σε δραστηριότητες
• Εκσφενδονισμός απαντήσεων πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση

Διαφορές μεταξύ ΔΕΠΥ και φυσιολογικής παιδικής συμπεριφοράς

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι πολλά παιδιά εμφανίζουν κατά καιρούς ενεργητικές και απρόσεκτες συμπεριφορές. Ωστόσο, τα συμπτώματα είναι επίμονα, ακραία και ενοχλητικά σε πολλαπλά περιβάλλοντα. Εάν αυτές οι συμπεριφορές επηρεάζουν συστηματικά την καθημερινή ζωή, συνιστάται η αναζήτηση επαγγελματικής αξιολόγησης.

Διαφορές μεταξύ ΔΕΠΥ και φυσιολογικής παιδικής συμπεριφοράς: ΔΕΠΥ στα παιδιά: Αναγνωρίζοντας τα πρώιμα σημάδια της ΔΕΠΥ στα παιδιά

Πολλοί γονείς αναρωτιούνται αν οι ενεργητικές ή απρόσεκτες συμπεριφορές του παιδιού τους είναι απλώς μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξης ή πιθανά σημάδια ΔΕΠΥ. Ενώ όλα τα παιδιά εμφανίζουν περιστασιακά υπερκινητικότητα, παρορμητικότητα ή απροσεξία, υπάρχουν σημαντικές διακρίσεις που πρέπει να αναγνωρίζονται κατά τον εντοπισμό πρώιμων ενδείξεων ΔΕΠΥ στα παιδιά.

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζουν συμπτώματα που είναι πιο σοβαρά, συχνά και επίμονα από τους συνομηλίκους τους. Αυτές οι συμπεριφορές εμφανίζονται σε πολλαπλά περιβάλλοντα -στο σπίτι, στο σχολείο και κατά τη διάρκεια κοινωνικών δραστηριοτήτων- και όχι μόνο σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα. Τα βασικά πρώιμα σημάδια της ΔΕΠΥ στα παιδιά περιλαμβάνουν:

Σημάδια απροσεξίας:

• Δυσκολία στη διατήρηση της συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, των σχολικών εργασιών ή των συζητήσεων
• Συχνά κάνει απρόσεκτα λάθη στις σχολικές εργασίες
• Δείχνει να μην ακούει όταν του μιλούν άμεσα
• Δυσκολεύεται να ακολουθήσει οδηγίες ή να ολοκληρώσει εργασίες
• Δυσκολεύεται να οργανώσει τις δραστηριότητές του και συχνά χάνει απαραίτητα αντικείμενα
  αποσπάται εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα ή άσχετες σκέψεις

Σημάδια υπερκινητικότητας και παρορμητικότητας:

• Υπερβολική νευρικότητα, χτύπημα ή στριφογύρισμα
• Αδυναμία να παραμείνει καθιστός όταν αναμένεται
• Υπερβολικό τρέξιμο ή σκαρφάλωμα σε ακατάλληλες καταστάσεις
• Δυσκολία συμμετοχής σε ήσυχες δραστηριότητες
• Μιλάει υπερβολικά και διακόπτει συζητήσεις
• Ενεργεί χωρίς να σκέφτεται τις συνέπειες
• Δυσκολία να περιμένουν τη σειρά τους

Η φυσιολογική παιδική συμπεριφορά συνήθως ποικίλλει ανάλογα με την κατάσταση και βελτιώνεται με την ηλικία, ενώ τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ παραμένουν σταθερά και αναπτυξιακά ακατάλληλα. Επιπλέον, τα παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζουν σημαντική έκπτωση στην κοινωνική, ακαδημαϊκή ή συμπεριφορική λειτουργία λόγω αυτών των συμπτωμάτων.

Εάν το παιδί σας εμφανίζει συστηματικά πολλαπλά πρώιμα σημάδια  που παρεμβαίνουν στην καθημερινή λειτουργία για τουλάχιστον έξι μήνες, συνιστάται η συμβουλή παιδίατρου ή παιδοψυχολόγου. Η έγκαιρη αναγνώριση και παρέμβαση για τη ΔΕΠΥ στα παιδιά μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερα αποτελέσματα μέσω κατάλληλων στρατηγικών συμπεριφοράς, εκπαιδευτικής υποστήριξης και μερικές φορές φαρμακευτικής αγωγής.

Πρώιμα σημάδια ΔΕΠΥ σε νήπια και παιδιά σχολικής ηλικίας

Συμπτώματα σε παιδιά προσχολικής ηλικίας (3-5 ετών)

• Συχνά ξεσπάσματα θυμού
• Ακραία δυσκολία να κάτσουν ακίνητα
• Έλλειψη ενδιαφέροντος για ομαδικές δραστηριότητες
• Μικρή διάρκεια προσοχής ακόμη και για το παιχνίδι

Συμπτώματα σε παιδιά σχολικής ηλικίας (6-12 ετών)

• Προβλήματα με την ολοκλήρωση της εργασίας στο σπίτι
• Αδυναμία να παραμείνουν καθιστοί κατά τη διάρκεια του μαθήματος
• Κακός έλεγχος των παρορμήσεων στις συζητήσεις
• Ξεχασιά σε καθημερινές εργασίες

Παράγοντες κινδύνου και αιτίες Πρώιμα σημάδια της ΔΕΠΥ στα παιδιά

Η ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητας) είναι μια νευροαναπτυξιακή πάθηση που επηρεάζει την ικανότητα των παιδιών να συγκεντρώνονται, να ελέγχουν τις παρορμήσεις και να ρυθμίζουν τα επίπεδα ενέργειάς τους. Αν και η ακριβής αιτία της ΔΕΠΥ δεν είναι πλήρως κατανοητή, η έρευνα δείχνει ότι ένας συνδυασμός γενετικών, νευρολογικών, περιβαλλοντικών και προγεννητικών παραγόντων συμβάλλει στην ανάπτυξή της. Η αναγνώριση των πρώιμων σημείων της ΔΕΠΥ στα παιδιά και η κατανόηση των παραγόντων κινδύνου της μπορεί να βοηθήσει τους γονείς και τους φροντιστές να αναζητήσουν έγκαιρη παρέμβαση.

Γενετική: ΔΕΠΥ: Ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για τη ΔΕΠΥ

Μία από τις σημαντικότερες αιτίες της ΔΕΠΥ είναι η γενετική. Μελέτες δείχνουν ότι η ΔΕΠΥ είναι σε μεγάλο βαθμό κληρονομική, πράγμα που σημαίνει ότι συχνά εμφανίζεται σε οικογένειες. Εάν ένας γονέας ή αδελφός έχει ΔΕΠΥ, το παιδί έχει πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να την αναπτύξει. Οι έρευνες δείχνουν ότι έως και το 80% των περιπτώσεων ΔΕΠΥ έχουν γενετική συνιστώσα, ιδίως όσον αφορά τα γονίδια που σχετίζονται με τη ρύθμιση της ντοπαμίνης – ενός νευροδιαβιβαστή που είναι υπεύθυνος για την προσοχή και τα κίνητρα. Ωστόσο, η γενετική από μόνη της δεν καθορίζει τη ΔΕΠΥ- οι περιβαλλοντικές επιδράσεις παίζουν επίσης κρίσιμο ρόλο.

Γενετική: ΔΕΠΥ: Ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για τη ΔΕΠΥ

Μία από τις σημαντικότερες αιτίες της ΔΕΠΥ είναι η γενετική. Μελέτες δείχνουν ότι η ΔΕΠΥ είναι σε μεγάλο βαθμό κληρονομική, πράγμα που σημαίνει ότι συχνά εμφανίζεται σε οικογένειες. Εάν ένας γονέας ή αδελφός έχει ΔΕΠΥ, το παιδί έχει πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να την αναπτύξει. Οι έρευνες δείχνουν ότι έως και το 80% των περιπτώσεων έχουν γενετική συνιστώσα, ιδίως όσον αφορά τα γονίδια που σχετίζονται με τη ρύθμιση της ντοπαμίνης – ενός νευροδιαβιβαστή που είναι υπεύθυνος για την προσοχή και τα κίνητρα. Ωστόσο, η γενετική από μόνη της δεν καθορίζει τη ΔΕΠΥ- οι περιβαλλοντικές επιδράσεις παίζουν επίσης κρίσιμο ρόλο.

Διαφορές δομής και λειτουργίας του εγκεφάλου στη ΔΕΠΥ

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζουν συχνά διακριτά πρότυπα δομής και δραστηριότητας του εγκεφάλου σε σύγκριση με τα νευροτυπικά παιδιά. Μελέτες απεικόνισης του εγκεφάλου έχουν αποκαλύψει αρκετές βασικές διαφορές:

• Καθυστερημένη ωρίμανση του εγκεφάλου: Τα παιδιά με ΔΕΠΥ τείνουν να παρουσιάζουν καθυστέρηση 2-3 έτη στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, ιδίως στον προμετωπιαίο φλοιό, ο οποίος ελέγχει την προσοχή, τη λήψη αποφάσεων και τη ρύθμιση των παρορμήσεων.
• Μικρότερος προμετωπιαίος φλοιός και βασικά γάγγλια: Αυτές οι περιοχές είναι υπεύθυνες για την εκτελεστική λειτουργία και τον αυτοέλεγχο.
• Μειωμένα επίπεδα ντοπαμίνης και νορεπινεφρίνης: Αυτοί οι νευροδιαβιβαστές διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην προσοχή και τα κίνητρα και η ανισορροπία τους μπορεί να συμβάλει στα συμπτώματα της ΔΕΠΥ.

Αυτές οι νευρολογικές διαφορές εξηγούν γιατί τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν, να αυτοπειθαρχήσουν και να ελέγξουν τις παρορμήσεις τους – βασικά πρώιμα σημάδια της ΔΕΠΥ στα παιδιά.

Πρόωρη γέννηση και χαμηλό βάρος γέννησης: σύνδεση με τη δεπυ

Τα παιδιά που γεννιούνται πρόωρα (πριν από τις 37 εβδομάδες κύησης) ή με χαμηλό βάρος γέννησης (κάτω από 5,5 κιλά) αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης ΔΕΠΥ. Η προωρότητα μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου, ιδιαίτερα στις περιοχές που είναι υπεύθυνες για την προσοχή και την αυτορρύθμιση. Επιπλέον, επιπλοκές όπως η στέρηση οξυγόνου κατά τη γέννηση μπορεί επίσης να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης συμπτωμάτων αργότερα στη ζωή.

Περιβαλλοντικές τοξίνες και ο ρόλος τους στην ανάπτυξη της ΔΕΠΥ

Ορισμένες περιβαλλοντικές εκθέσεις, ιδίως κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της πρώιμης παιδικής ηλικίας, έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ΔΕΠΥ. Ορισμένοι πιθανοί περιβαλλοντικοί εκλυτικοί παράγοντες περιλαμβάνουν:

• Το προγεννητικό κάπνισμα και η χρήση αλκοόλ: Μπορεί να διαταραχθεί η ανάπτυξη του εγκεφάλου του εμβρύου λόγω χρήσης αλκοόλ ή καπνίσματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα συμπεριφοράς και προσοχής στα παιδιά.
• Έκθεση σε μόλυβδο: Ο μόλυβδος είναι μια γνωστή νευροτοξίνη που μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του εγκεφάλου. Τα παιδιά που εκτίθενται σε μόλυβδο μέσω μολυσμένου νερού, παλαιών χρωμάτων ή βιομηχανικής ρύπανσης μπορεί να έχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης συμπτωμάτων που μοιάζουν με ΔΕΠΥ.
• Παρασιτοκτόνα και χημικοί ρύποι: Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι η έκθεση σε ορισμένα φυτοφάρμακα και βιομηχανικές χημικές ουσίες μπορεί να συμβάλει στη ΔΕΠΥ, αν και χρειάζονται περισσότερες έρευνες.

Αυτοί οι περιβαλλοντικοί παράγοντες δεν προκαλούν άμεσα τη ΔΕΠΥ, αλλά μπορούν να επιδεινώσουν τις δυσκολίες που σχετίζονται με την προσοχή σε παιδιά που έχουν ήδη προδιάθεση για την πάθηση.

Η υγεία της μητέρας και οι επιπλοκές της εγκυμοσύνης συνδέονται με τη ΔΕΠΥ

Η υγεία της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης παίζει ζωτικό ρόλο στη νευροανάπτυξη του παιδιού και ορισμένες επιπλοκές μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης ΔΕΠΥ. Ορισμένες από αυτές περιλαμβάνουν:

• Υψηλά επίπεδα στρες της μητέρας: Το χρόνιο στρες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου του εμβρύου και να αυξήσει τους κινδύνους υπερκινητικότητας.
• Κακή διατροφή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης: Οι ελλείψεις σε βασικά θρεπτικά συστατικά όπως τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, ο σίδηρος και το φυλλικό οξύ μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου και τις γνωστικές λειτουργίες.
• Διαβήτης κύησης και υψηλή αρτηριακή πίεση: Αυτές οι καταστάσεις μπορεί να επηρεάσουν τη λειτουργία του πλακούντα, οδηγώντας σε αναπτυξιακές καθυστερήσεις που μπορεί να συμβάλλουν στα συμπτώματα της ΔΕΠΥ.

Αντιξοότητες στην πρώιμη παιδική ηλικία και συμπεριφορές που μοιάζουν με τη ΔΕΠΥ

Ενώ η ΔΕΠΥ είναι κυρίως μια νευρολογική διαταραχή, οι εμπειρίες της πρώιμης παιδικής ηλικίας μπορούν να επηρεάσουν τη σοβαρότητά της. Τα παιδιά που βιώνουν χρόνιο άγχος, παραμέληση ή ασταθές οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να παρουσιάσουν συμπεριφορές που μοιάζουν με τη ΔΕΠΥ, ακόμη και αν δεν έχουν τη διαταραχή. Ορισμένοι κοινοί παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Ακραία φτώχεια ή οικογενειακή αστάθεια: Οι ασυνεπείς ρουτίνες και τα περιβάλλοντα υψηλού στρες μπορεί να επιδεινώσουν τα προβλήματα προσοχής και συμπεριφοράς.
• Συναισθηματική ή σωματική παραμέληση: Η έλλειψη συναισθηματικής υποστήριξης και δομής μπορεί να συμβάλει σε δυσκολίες στον έλεγχο των παρορμήσεων και την εστίαση.

Αν και οι παράγοντες αυτοί δεν προκαλούν τη ΔΕΠΥ, μπορούν να επιδεινώσουν τα πρώιμα σημάδια της ΔΕΠΥ στα παιδιά και να κάνουν τα συμπτώματα πιο αισθητά.

Διάγνωση της ΔΕΠΥ στα παιδιά

Η διάγνωση  βασίζεται σε αξιολογήσεις συμπεριφοράς, ιατρικό ιστορικό και πληροφορίες από γονείς, δασκάλους και επαγγελματίες υγείας. Καμία μεμονωμένη εξέταση δεν μπορεί να επιβεβαιώσει τη ΔΕΠΥ, αλλά οι ολοκληρωμένες αξιολογήσεις βοηθούν στην ακριβή διάγνωση.

Πότε να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια

Εάν η απροσεξία, η υπερκινητικότητα ή η παρορμητικότητα ενός παιδιού παρεμβαίνει στη μάθηση, τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις ή την οικογενειακή ζωή του, συνιστάται η συμβουλή ενός παιδιάτρου ή/και ενός παιδοψυχολόγου.

Θεραπευτικές επιλογές για τη ΔΕΠΥ στα παιδιά

Τα σχέδια θεραπείας συχνά περιλαμβάνουν:

• Συμπεριφορική θεραπεία – Διδασκαλία στρατηγικών αντιμετώπισης και βελτίωση του αυτοελέγχου
• Φάρμακα – Διεγερτικά όπως η μεθυλφαινιδάτη (Ritalin) ή οι αμφεταμίνες (Adderall)
• Γονική εκπαίδευση – Εκμάθηση αποτελεσματικών τεχνικών πειθαρχίας
• Αλλαγές στον τρόπο ζωής – Βελτίωση του ύπνου, της διατροφής και της σωματικής δραστηριότητας

Αποτελεσματικές στρατηγικές γονέων για τη διαχείριση της ΔΕΠΥ στο σπίτι

Η ανατροφή ενός παιδιού με ΔΕΠΥ απαιτεί υπομονή, δομή και συνεπή υποστήριξη. Ακολουθούν ορισμένες πρακτικές στρατηγικές που βοηθούν στη διαχείριση των συμπτωμάτων και στη δημιουργία ενός θετικού περιβάλλοντος στο σπίτι:

• Καθιέρωση μιας σταθερής καθημερινής ρουτίνας: Τα παιδιά με ΔΕΠΥ ευδοκιμούν στην ρουτίνα. Δημιουργήστε ένα δομημένο ημερήσιο πρόγραμμα για τα γεύματα, την εργασία στο σπίτι, την ώρα του παιχνιδιού και την ώρα του ύπνου. Η ύπαρξη μιας ξεκάθαρης ρουτίνας βοηθά στη μείωση του άγχους και βελτιώνει τις δεξιότητες διαχείρισης του χρόνου.
• Χρησιμοποιήστε οπτικά χρονοδιαγράμματα και υπενθυμίσεις: Δεδομένου ότι τα παιδιά  συχνά δυσκολεύονται με την οργάνωση, οπτικά βοηθήματα όπως διαγράμματα, ημερολόγια και λίστες ελέγχου μπορεί να είναι ευεργετικά. Η χρήση λιστών εργασιών με χρωματική κωδικοποίηση ή χρονοδιακόπτες μπορεί να τα βοηθήσει να παραμείνουν στο σωστό δρόμο και να ολοκληρώσουν τις εργασίες τους ανεξάρτητα.
• Παρέχετε σαφείς οδηγίες και προσδοκίες: Όταν δίνετε οδηγίες, χρησιμοποιήστε απλή και περιεκτική γλώσσα. Αντί να λέτε: «Καθάρισε το δωμάτιό σου», χωρίστε το σε μικρότερα βήματα, όπως: «Βάλε τα παιχνίδια σου στον κάδο και μετά στρώσε το κρεβάτι σου». Αυτό μειώνει τη συντριβή και αυξάνει την πιθανότητα ολοκλήρωσης της εργασίας.
• Ενθαρρύνετε τη σωματική δραστηριότητα για να απελευθερώσετε ενέργεια: Η τακτική άσκηση είναι απαραίτητη για τα παιδιά με ΔΕΠΥ, καθώς συμβάλλει στη βελτίωση της συγκέντρωσης, μειώνει την υπερκινητικότητα και βελτιώνει τη διάθεση. Δραστηριότητες όπως το κολύμπι, η ποδηλασία ή οι πολεμικές τέχνες μπορούν να παρέχουν δομημένους τρόπους για να διοχετεύσουν την ενέργειά τους παραγωγικά.
• Χρησιμοποιήστε τεχνικές θετικής ενίσχυσης: Ο έπαινος και οι ανταμοιβές είναι ισχυρά εργαλεία για την ενθάρρυνση της επιθυμητής συμπεριφοράς. Αντί να εστιάζετε στα λάθη, αναγνωρίστε τις προσπάθειες και τα επιτεύγματα με λεκτικό έπαινο, αυτοκόλλητους πίνακες ή μικρές ανταμοιβές. Αυτό ενισχύει την αυτοεκτίμηση και παρακινεί τα παιδιά να παραμείνουν στο έργο τους.

Σχολική υποστήριξη για παιδιά με ΔΕΠΥ

Τα σχολεία διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη των παιδιών με ΔΕΠΥ, παρέχοντας διευκολύνσεις και παρεμβάσεις που βελτιώνουν τη μαθησιακή τους εμπειρία. Δεδομένου ότι η ΔΕΠΥ επηρεάζει την προσοχή, τον έλεγχο των παρορμήσεων και την εκτελεστική λειτουργία, τα σχολεία μπορούν να εφαρμόσουν προσαρμοσμένες στρατηγικές για να βοηθήσουν αυτούς τους μαθητές να επιτύχουν ακαδημαϊκά και κοινωνικά.

Βασικές σχολικές προσαρμογές και στρατηγικές υποστήριξης

1. Παρατεταμένος χρόνος για τις εξετάσεις και τις εργασίες:Πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται με τη διαχείριση του χρόνου και την ταχύτητα επεξεργασίας. Η παροχή επιπλέον χρόνου για τα τεστ, τα κουίζ και τις γραπτές εργασίες τους επιτρέπει να επιδείξουν τις γνώσεις τους χωρίς να νιώθουν βιασύνη.
2. Προνομιακές θέσεις για την ελαχιστοποίηση των περισπασμών:Η τοποθέτηση ενός παιδιού με ΔΕΠΥ στο μπροστινό μέρος της τάξης ή μακριά από περιοχές με μεγάλη επισκεψιμότητα μπορεί να μειώσει τους περισπασμούς και να το βοηθήσει να παραμείνει αφοσιωμένο. Η τοποθέτησή τους κοντά στον δάσκαλο επιτρέπει επίσης ήπιες υπενθυμίσεις και ανακατεύθυνση όταν χρειάζεται.
3. Κανονικά διαλείμματα κατά τη διάρκεια μεγάλων εργασιών:Οι παρατεταμένες περίοδοι συγκέντρωσης μπορεί να είναι δύσκολες . Προγραμματισμένα σύντομα διαλείμματα -όπως διατάσεις, κινητικές δραστηριότητες ή αισθητηριακά διαλείμματα- μπορούν να βελτιώσουν τη συγκέντρωση και να μειώσουν την ανησυχία. Ορισμένοι μαθητές επωφελούνται από εργαλεία fidget ή όρθια γραφεία για να βοηθήσουν στη διαχείριση των επιπέδων ενέργειας.
4. Πρόσβαση σε πόρους ειδικής εκπαίδευσης και προσωπικό υποστήριξης:Πολλά σχολεία προσφέρουν εξατομικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα (IEP) ή σχέδια 504, τα οποία παρέχουν προσαρμοσμένες μαθησιακές προσαρμογές. Οι εκπαιδευτικοί ειδικής αγωγής, οι σύμβουλοι και οι σχολικοί ψυχολόγοι μπορούν να συνεργαστούν με τους μαθητές για την ανάπτυξη στρατηγικών αντιμετώπισης, τη βελτίωση των δεξιοτήτων οργάνωσης και την αντιμετώπιση των συναισθηματικών προκλήσεων.
5. Χρήση υποστηρικτικής τεχνολογίας:Τεχνολογικά εργαλεία, όπως προγράμματα μετατροπής ομιλίας σε κείμενο, ακουστικά βιβλία και εφαρμογές οργάνωσης, μπορούν να υποστηρίξουν τους μαθητές με ΔΕΠΥ βοηθώντας τους να επεξεργάζονται τις πληροφορίες πιο αποτελεσματικά και να παραμένουν προσηλωμένοι στα καθήκοντά τους.
6. Τροποποιημένες οδηγίες και στρατηγικές διδασκαλίας στην τάξη:Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν δομημένα, διαδραστικά μαθήματα με οπτικά βοηθήματα, πρακτικές δραστηριότητες και οδηγίες βήμα προς βήμα για να κρατήσουν τους μαθητές απασχολημένους. Η ταυτόχρονη παροχή προφορικών και γραπτών οδηγιών μπορεί να ενισχύσει τη μάθηση.
7. Συμπεριφορικές παρεμβάσεις και θετική ενίσχυση:Τα σχολεία μπορούν να εφαρμόσουν συστήματα διαχείρισης της συμπεριφοράς, όπως πίνακες ανταμοιβών ή συστήματα ανταλλάξιμων αμοιβών, για να ενισχύσουν τη θετική συμπεριφορά. Η ενθάρρυνση των τεχνικών αυτοπαρακολούθησης και ο καθορισμός στόχων μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να αναπτύξουν καλύτερες δεξιότητες αυτορρύθμισης.
8. Συνεργασία μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών:Η τακτική επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικών και γονέων διασφαλίζει ότι οι μαθητές λαμβάνουν συνεπή υποστήριξη τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο. Οι συναντήσεις γονέων-δασκάλων, οι εκθέσεις προόδου και η παρακολούθηση της συμπεριφοράς μπορούν να βοηθήσουν στην παρακολούθηση της ανάπτυξης ενός παιδιού και να προσαρμόσουν τις στρατηγικές ανάλογα με τις ανάγκες.

Μύθοι και παρανοήσεις σχετικά με τη ΔΕΠΥ

Μύθος: Η ΔΕΠΥ επηρεάζει μόνο τα υπερκινητικά αγόρια που δεν μπορούν να κάτσουν ακίνητα.

Πραγματικότητα: Τα πρώτα σημάδια της ΔΕΠΥ στα παιδιά μπορεί να εκδηλώνονται με διαφορετικό τρόπο στα διάφορα φύλα, με τα κορίτσια να εμφανίζουν συχνά κυρίως συμπτώματα απροσεξίας παρά υπερκινητικότητας.

Μύθος: Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δεν μπορούν να συγκεντρωθούν σε τίποτα.

Πραγματικότητα: Πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ μπορούν να υπερσυγκεντρωθούν σε δραστηριότητες που βρίσκουν ενδιαφέρουσες, γεγονός που μπορεί να καλύψει άλλα πρώιμα σημάδια της ΔΕΠΥ στα παιδιά.

Μύθος: Η ζάχαρη και τα πρόσθετα τροφίμων προκαλούν ΔΕΠΥ

Πραγματικότητα: Ενώ η διατροφή επηρεάζει όλα τα παιδιά, η έρευνα δεν έχει επιβεβαιώσει τη διατροφή ως κύρια αιτία της ΔΕΠΥ- οι γενετικοί παράγοντες παίζουν πολύ ισχυρότερο ρόλο στα πρώιμα σημάδια της ΔΕΠΥ στα παιδιά

Μύθος: Τα παιδιά θα ξεπεράσουν τα πρώιμα σημάδια της ΔΕΠΥ

Πραγματικότητα: Η ΔΕΠΥ είναι συνήθως μια κατάσταση που διαρκεί όλη τη ζωή, αν και τα συμπτώματα μπορεί να αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου και η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τα αποτελέσματα

Μύθος: Η φαρμακευτική αγωγή είναι η μόνη θεραπεία για τη ΔΕΠΥ

Πραγματικότητα: Η αναγνώριση των πρώιμων σημείων της ΔΕΠΥ στα παιδιά επιτρέπει διεπιστημονικές προσεγγίσεις, συμπεριλαμβανομένων της συμπεριφορικής θεραπείας, της εκπαιδευτικής υποστήριξης και των τροποποιήσεων του τρόπου ζωής

Μύθος: Τα παιδιά με ΔΕΠΥ είναι λιγότερο έξυπνα

Πραγματικότητα: Πολλά παιδιά που εμφανίζουν πρώιμα σημάδια ΔΕΠΥ είναι ιδιαίτερα δημιουργικά και ευφυή.

Μύθος: Η ΔΕΠΥ είναι υπερδιαγνωσμένη και δεν αποτελεί πραγματική πάθηση

Πραγματικότητα: Η ΔΕΠΥ αναγνωρίζεται από μεγάλους ιατρικούς οργανισμούς παγκοσμίως ως μια νόμιμη νευροαναπτυξιακή διαταραχή με αναγνωρίσιμα πρώιμα σημάδια στα παιδιά

Μύθος: Τα πρώιμα σημάδια της ΔΕΠΥ στα παιδιά περιλαμβάνουν πάντα διασπαστική συμπεριφορά

Πραγματικότητα: Μερικά παιδιά με ΔΕΠΥ, ιδίως εκείνα με κυρίως απροσεξία, μπορεί να είναι ήσυχα ονειροπόλα και όχι διασπαστικά.

Συχνές ερωτήσεις σχετικά με τη ΔΕΠΥ στα παιδιά

1. Ποια είναι η πρώτη ηλικία που μπορεί να διαγνωστεί η ΔΕΠΥ;

Η ΔΕΠΥ μπορεί να διαγνωστεί ήδη από την ηλικία των 3-4 ετών, αλλά συχνά εντοπίζεται πιο αξιόπιστα όταν τα παιδιά εισέρχονται στο σχολείο (περίπου στην ηλικία των 5-6 ετών). Σε αυτή τη νεαρή ηλικία, οι γιατροί παρατηρούν επίμονα μοτίβα απροσεξίας, υπερκινητικότητας και παρορμητικότητας που παρεμβαίνουν στη φυσιολογική ανάπτυξη. Ωστόσο, η διάγνωση της ΔΕΠΥ στα νήπια μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς πολλά μικρά παιδιά παρουσιάζουν εκ φύσεως υψηλή ενεργητικότητα και μικρή διάρκεια προσοχής.

2. Όλα τα υπερκινητικά παιδιά έχουν ΔΕΠΥ;

Όχι, δεν έχουν όλα τα υπερκινητικά παιδιά ΔΕΠΥ. Η περιστασιακή υπερκινητικότητα αποτελεί φυσιολογικό μέρος της παιδικής ανάπτυξης, ιδίως στα νήπια και τα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Ωστόσο, η υπερκινητικότητα που σχετίζεται με τη ΔΕΠΥ είναι επίμονη, εμφανίζεται σε πολλαπλά περιβάλλοντα (σπίτι, σχολείο, κοινωνικές καταστάσεις) και διαταράσσει σημαντικά την καθημερινή ζωή. Εάν ένα παιδί παλεύει συστηματικά με την εστίαση, την παρορμητικότητα και την αυτορρύθμιση πέρα από το τυπικό για την ηλικία του, η ΔΕΠΥ μπορεί να είναι μια πιθανότητα.

3. Μπορεί η ΔΕΠΥ να ξεπεραστεί;

Η ΔΕΠΥ είναι μια δια βίου κατάσταση, αλλά τα συμπτώματά της μπορούν να αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου. Ορισμένα παιδιά παρουσιάζουν μείωση της υπερκινητικότητας καθώς μεγαλώνουν, αλλά οι δυσκολίες με την προσοχή, την παρορμητικότητα και την εκτελεστική λειτουργία συχνά επιμένουν στην εφηβεία και την ενηλικίωση. Πολλά άτομα μαθαίνουν να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα συμπτώματά τους μέσω της θεραπείας, της δομής και των στρατηγικών αντιμετώπισης, με αποτέλεσμα να φαίνεται ότι έχουν «ξεπεράσει» τη ΔΕΠΥ.

4. Ο χρόνος στην οθόνη προκαλεί ΔΕΠΥ;

Όχι, ο χρόνος χρήσης της οθόνης δεν προκαλεί ΔΕΠΥ, αλλά η υπερβολική έκθεση στην οθόνη -ιδιαίτερα οι παθητικές δραστηριότητες όπως η παρακολούθηση τηλεόρασης ή τα βιντεοπαιχνίδια για μεγάλα χρονικά διαστήματα- μπορεί να επιδεινώσει τις δυσκολίες προσοχής σε παιδιά που έχουν ήδη προδιάθεση για ΔΕΠΥ. Οι έρευνες δείχνουν ότι ο υπερβολικός χρόνος στην οθόνη μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του παιδιού να εστιάζει και να ρυθμίζει τις παρορμήσεις, καθιστώντας τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ πιο έντονα. Συνιστάται η ήπια χρήση οθονών και η δομημένη χρήση της οθόνης.

5. Μπορεί η διατροφή να επηρεάσει τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ;

Ενώ η διατροφή από μόνη της δεν προκαλεί ούτε θεραπεύει τη ΔΕΠΥ, ορισμένα τρόφιμα και θρεπτικά συστατικά μπορούν να επηρεάσουν τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε πρωτεΐνες, ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και τρόφιμα ολικής αλέσεως μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της συγκέντρωσης και της διάθεσης. Από την άλλη πλευρά, η υπερβολική ζάχαρη, τα τεχνητά πρόσθετα και τα επεξεργασμένα τρόφιμα μπορεί να συμβάλλουν σε αυξημένη υπερκινητικότητα σε ορισμένα παιδιά. Οι γονείς συχνά πειραματίζονται με διατροφικές αλλαγές για να διαπιστώσουν αν ορισμένες τροφές πυροδοτούν ή ανακουφίζουν τα συμπτώματα.

6. Είναι πιο πιθανό τα αγόρια να έχουν ΔΕΠΥ από ό,τι τα κορίτσια;

Ναι, η ΔΕΠΥ διαγιγνώσκεται συχνότερα στα αγόρια από ό,τι στα κορίτσια, αλλά τα συμπτώματα συχνά παρουσιάζονται διαφορετικά. Τα αγόρια είναι πιο πιθανό να παρουσιάζουν υπερκινητικές και παρορμητικές συμπεριφορές, κάνοντας τα συμπτώματά τους πιο αισθητά. Τα κορίτσια, από την άλλη πλευρά, εμφανίζουν συχνά συμπτώματα απροσεξίας, όπως ονειροπόληση, ξεχασιά και δυσκολία στην οργάνωση. Ως αποτέλεσμα, η ΔΕΠΥ στα κορίτσια μερικές φορές παραβλέπεται ή διαγιγνώσκεται λανθασμένα.

7. Υπερδιαγιγνώσκεται η ΔΕΠΥ;

Υπάρχει συζήτηση σχετικά με την υπερδιάγνωση της ΔΕΠΥ, αλλά οι ειδικοί συμφωνούν ότι η ΔΕΠΥ είναι μια καλά τεκμηριωμένη πάθηση. Ορισμένα παιδιά μπορεί να διαγνωστούν λανθασμένα λόγω της επικάλυψης συμπτωμάτων με άλλες διαταραχές (όπως άγχος ή προβλήματα αισθητηριακής επεξεργασίας), ενώ άλλα δεν διαγιγνώσκονται επειδή τα συμπτώματά τους είναι ανεπαίσθητα. Μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση από έναν επαγγελματία υγείας, συμπεριλαμβανομένης της συμβολής των γονέων και των εκπαιδευτικών, είναι απαραίτητη για μια ακριβή διάγνωση.

8. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ έχουν μαθησιακές δυσκολίες;

Η ίδια η ΔΕΠΥ δεν αποτελεί μαθησιακή διαταραχή , αλλά μπορεί να επηρεάσει τη μάθηση με διάφορους τρόπους. Πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται με την εστίαση, την οργάνωση, τη διαχείριση του χρόνου και τον έλεγχο των παρορμήσεων, γεγονός που μπορεί να καταστήσει τα ακαδημαϊκά καθήκοντα πιο δύσκολα. Ωστόσο, περίπου το 30-50% των παιδιών με ΔΕΠΥ έχουν επίσης μια συνυπάρχουσα μαθησιακή δυσκολία, όπως δυσλεξία ή δυσαριθμησία, η οποία απαιτεί πρόσθετη εκπαιδευτική υποστήριξη.

9. Μπορεί η θεραπεία να βοηθήσει τη ΔΕΠΥ;

Ναι, η συμπεριφορική θεραπεία είναι μία από τις πιο αποτελεσματικές μη φαρμακευτικές θεραπείες . Η θεραπεία βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν δεξιότητες αυτορρύθμισης, ελέγχου των παρορμήσεων και στρατηγικές οργάνωσης. Τα προγράμματα εκπαίδευσης γονέων, η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT) και η εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη βελτίωση της συμπεριφοράς στο σπίτι και στο σχολείο. Πολλές οικογένειες χρησιμοποιούν τη θεραπεία σε συνδυασμό με αλλαγές στον τρόπο ζωής και, σε ορισμένες περιπτώσεις, φαρμακευτική αγωγή για βέλτιστα αποτελέσματα.

10. Είναι πάντα απαραίτητη η φαρμακευτική αγωγή για τη θεραπεία της ΔΕΠΥ;

Όχι, η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι πάντα απαραίτητη για τη θεραπεία . Ορισμένα παιδιά διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα συμπτώματά τους με θεραπεία συμπεριφοράς, δομημένες ρουτίνες και σχολικές προσαρμογές. Ωστόσο, για παιδιά με σοβαρά συμπτώματα  που επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινή ζωή, τα διεγερτικά ή μη διεγερτικά φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της συγκέντρωσης, του ελέγχου των παρορμήσεων και της συναισθηματικής ρύθμισης. Η απόφαση για τη χρήση φαρμακευτικής αγωγής πρέπει να λαμβάνεται με βάση τις ατομικές ανάγκες του παιδιού, με την καθοδήγηση ενός επαγγελματία υγείας.

Με την κατανόηση αυτών των πτυχών της ΔΕΠΥ, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να λάβουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με τις καλύτερες στρατηγικές για την υποστήριξη των παιδιών με αυτή την πάθηση.